اثرهای جنگلکاری در افزایش ترسیب کربن و بهبود برخی ویژگی‌های خاک

افزایش نگرانی‌ها در زمینة گرمایش جهانی و تغییر اقلیم موجب شده است که به خاک و توانایی آن در ترسیب کربن به‌صورت پایدار توجه ویژه‌ای شود. جنگلکاری در اراضی بایر و مدیریت بهینة آن اثر زیادی‌ بر افزایش ترسیب کربن خاک دارد، به‌طوری ‌که خاک اکوسیستم جنگل در تعادل با پوشش درختی و گیاهی مخزن اصلی کربن آلی است. این تحقیق بر اساس طرح پایة کاملاً تصادفی در قالب آزمایش فاکتوریل در توده‌های کاج تهران و اقاقیا همراه با اراضی بایر اطراف (شاهد) در پارک جنگلی چیتگر تهران انجام گرفت و مقادیر کربن ترسیب‌شده در خاک اندازه‌گیری شد. رابطة بین برخی از فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی خاک با کربن آلی خاک نیز بررسی شد. نتایج نشان داد ترسیب کربن در خاک تودة اقاقیا (19/78 تن در هکتار) به‌طور معنی‌داری (P<0.01) بیشتر از تودة کاج تهران (57 تن در هکتار) و اراضی بایر (8/10 تن در هکتار) اطراف است و ارزش اقتصادی آن برای گونه‌های مذکور به‌ترتیب، 790/2 و 741/3 میلیون دلار محاسبه شد. کربن آلی خاک در عمق 15-0 سانتی‌متری توده‌های جنگلکاری شده بیشتر از عمق 30-15 سانتی‌متری بود، ولی در اراضی بایر، عکس این قضیه مشاهده شد. نتیجة رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که درصد رس و نیتروژن به‌ترتیب از مهم‌ترین اجزای تأثیرگذار بر مقدار کربن آلی خاک است. به‌طور کلی می‌توان گفت فرایند ترسیب کربن، به بهبود کیفیت آب و خاک، افزایش حاصلخیزی، بهبود سیستم هیدرولوژی خاک و نیز جلوگیری از فرسایش و کاهش هدررفت عناصر غذایی می‌انجامد، بنابراین مدیریت بهینة اکوسیستم‌های مختلف باید در جهت افزایش پتانسیل ترسیب کربن باشد.